Obsługiwane formaty danych¶

Ładowanie Shapefile¶

Ładowanie shapefile odbywa się za pomocą polecenia ^{Dodaj warstwę wektorową} z paska narzędziowego lub za pomocą kombinacji klawiszy Ctrl+Shift+V. Spowoduje to otwarcie nowego okna (zob. figure_vector_1).

Figure Vector 1:

Okno dodawania warstwy wektorowej

Wybierz opcję Plik. Naciśnij przycisk [Przeglądaj]. Otworzy się standardowe okno otwierania pliku (zob. figure_vector_2), w którym można przeglądać system plików i załadować Shapefile lub dane w innym obsługiwanym formacie. Pasek wyboru Filtr umożliwia wyświetlanie plików o określonym formacie, obsługiwanym przez OGR.

Jeśli zachodzi taka potrzeba, można również wybrać typ kodowania dla otwieranego shapefile.

Figure Vector 2:

Okno otwierania warstwy wektorowej obsługiwanej przez OGR

Zaznaczenie któregoś Shapefile z listy i naciśnięcie [Otwórz] załaduje go do QGIS. Obrazek Figure_vector_3 pokazuje jak wygląda QGIS po załadowaniu pliku alaska.shp.

Figure Vector 3:

QGIS załadowanym plikiem Shapefile z Alaską

Po załadowaniu shapefile możesz go przeglądać w dowolnym powiększeniu korzystając z narzędzi nawigacji mapy. Jeśli chcesz zmienić styl wyświetlania warstwy, otwórz okno Właściwości warstwy dwukrotnie klikając lub klikając prawym przyciskiem myszy na nazwie warstwy w legendzie i wybierając z menu kontekstowego polecenie Properties. Zobacz rozdział Style Menu poświęcony nadawaniu stylu warstwom.

Zwiększanie wydajności pracy z Shapefile¶

Można polepszyć wydajność wyświetlania Shapefile poprzez utworzenie przestrzennego indeksu. Indeks ten poprawi szybkość powiększania i przeciągania widoku. Indeksy przestrzenne, z których korzysta QGIS mają rozszerzenie .qix.

Indeks przestrzenny tworzy się w następujący sposób:

• Załaduj shapefile klikając ikonkę paska narzędziowego ^{Dodaj warstwę wektorową} lub naciskając klawisze Ctrl+Shift+V.

• Otwórz okno Właściwości warstwy dwukrotnie klikając na nazwie Shapefile lub klikając prawym przyciskiem myszy i wybierając z menu podręcznego Właściwości.

• W zakładce Ogólne kliknij przycisk [Twórz indeks przestrzenny].

Problemy z ładowaniem pliku .prj z Shapefile¶

Gdy QGIS w czasie ładowania shapefile nie jest w stanie określić układu współrzędnych na podstawie pliku .prj, będziesz musiał samodzielnie określić układ w zakładce Ogólne okna Właściwości warstwy klikając przycisk [Podaj...]. Problem ten wynika z tego, że pliki .prj często nie zawierają kompletnej informacji o układzie współrzędnych w rozumieniu QGIS, jak to widać w zakładce Układ współrzędnych.

Z tego względu, gdy tworzysz nowy Shapefile w QGIS, tworzone są dwa różne pliki z układem współrzędnych. Plik .prj z ograniczoną ilością parametrów, kompatybilny z oprogramowaniem ESRI, oraz plik .qpj, zawierający komplet parametrów układu współrzędnych. Gdy QGIS napotka na plik .qpj, użyje go zamiast pliku .prj.

Ładowanie pliku tekstowego z separatorami¶

W celu otwarcia okna dialogowego Utwórz warstwę na podstawie pliku rozdzielanego separatorem, pokazanego na rysunku figure_delimited_text_1, kliknij ikonkę ^{Dodaj warstwę tekstową CSV} na pasku narzędziowym Zarządzaj warstwami.

Figure Delimited Text 1:

Okno dialogowe pliku tekstowego z separatorem

Najpierw zaznacz plik do importu (np. qgis_sample_data/csv/elevp.csv) klikając na przycisk [Przeglądaj]. Po wybraniu pliku QGIS próbuje go sparsować używając ostatnio wykorzystanego separatora, w tym przypadku średnika (;). Aby umożliwić QGIS właściwe sparsowanie pliku, istotne jest, aby dobrać prawidłowy separator. Możesz go dobrać włączając Rozdzielone innym znakiem lub Wyrażenie regularne i wpisując odpowiedni tekst w pole Wyrażenie. Na przykład w celu zmiany separatora na tabulację, wpisz \t (jest to wyrażenie regularne dla znaku tabulacji).

Gdy ładowany plik zostanie sparsowany, określ Geometrię jako Współrzędne punktowe i wybierz atrybuty X i Y z list rozwijalnych. Jeśli współrzędne podane są w stopniach/minutach/sekundach, zaznacz pole wyboru Współrzędne SMS.

Na koniec podaj nazwę dla tworzonej warstwy (np. elevp) jak pokazano na rys. figure_delimited_text_1 . Aby dodać warstwę do mapy kliknij [OK]. Od tej chwili plik z danymi rozdzielanymi separatorem można traktować jak normalną warstwę QGIS.

Istnieje również możliwość obcinania spacji poprzedzających i następujących po tekście poprzez zaznaczenie pola wyboru Usuń spacje przed/po. W każdym rekordzie można też Pominąć puste kolumny. Można też, jeśli zachodzi taka konieczność, określić Przecinek jako separator dziesiętny.

Jeśli informacja przestrzenna ma postać WKT, zaznacz pole WKT (well known text) i wybierz pole, zawierające definicję WKT obiektów punktowych, liniowych lub poligonowych. Jeśli plik nie zawiera informacji przestrzennych, zaznacz pole bez geometrii (tylko tabela atrybutów), co spowoduje załadowanie pliku jako zwykłej tabeli.

Możesz też dodatkowo włączyć:

• Indeks przestrzenny aby poprawić wydajność wyświetlania i zapytań przestrzennych

• Indeks filtrowania.

• :guilabel:Śledź plik` w celu obserwowania zmian w pliku dokonanych przez inne aplikacje, podczas gdy QGIS jest uruchomiony.

Ładowanie warstw wektorowych OpenStreetMap¶

Import danych OpenStreetMap jest jednym z podstawowych narzędzi QGIS.

• Aby połączyć się z serwerem OSM i ściągnąć dane otwórz menu Wektor‣ Openstreetmap ‣ Pobierz dane. Możesz pominąć ten krok, jeśli już ściągnąłeś plik XML .osm za pośrednictwem JOSM, Overpass API lub z innego źródła.

• Polecenie Wektor ‣ OpenStreetMap ‣ Wczytaj topologię z XML... przetworzy plik .osm do bazy SpatiaLite i utworzy stosowne połączenie z tą bazą.

• Polecenie Wektor ‣ OpenStreetMap ‣ Eksportuj topologię do SpatiaLite... umożliwia otwarcie połączenia z bazą, wybór typu danych (punkty, linie lub poligony) oraz tagów do importu. Spowoduje to utworzenie warstwy SpatiaLite, którą można załadować poleceniem ^{Dodaj warstwę SpatiaLite} z paska narzędzi lub Dodaj warstwę SpatiaLite... z menu Warstwa (zob. rozdz. Warstwy SpatiaLite).

Tworzenie połączenia z bazą danych¶

Zanim skorzystasz z danych PostGIS, musisz utworzyć połączenie z bazą danych, w której zapisane są te dane. Można zacząć od kliknięcia przycisku na pasku narzędziowym ^{Dodaj warstwę PostGIS}, od polecenia Dodaj warstwę PostGIS... z menu Warstwa lub wciśnięcia kombinacji klawiszy Ctrl+Shift+D. Można też skorzystać z polecenia Dodaj warstwę wektorową i w oknie zmienić typ źródła danych na Baza danych. Przycisk [Nowe] uruchamia menedżera połączeń w oknie Utwórz nowe połączenie PostGIS. Wymagane do połączenia parametry to:

• Nazwa: nazwa połączenia. Może być taka sama jak Baza danych

• Usługa: parametr usługi, który może być używany zamiennie z host/port (i potencjalnie również z bazą danych). Można to zdefiniować w pg_service.conf.

• Host: nazwa hosta, na którym znajduje się baza danych. Musi to być rozpoznawalna nazwa hosta, taka sama, jaka mogłaby zostać użyta do otwarcia połączenia telnet lub pingowania hosta. Jeśli baza znajduje się na tym samym komputerze, co QGIS, wpisz po prostu ‘localhost’.

• Port: numer portu, na którym nasłuchuje serwer bazy danych PostgreSQL. Domyślnym portem jest 5432.

• Baza danych: nazwa bazy danych.

• Tryb SSL: określa, jak będzie nawiązywane połączenie SSL z serwerem. Zauważ, że można uzyskać znaczne przyspieszenie wyświetlania warstw PostGIS, gdy wyłączy się SSL. Możliwe są tutaj następujące opcje:

  • Wyłącz: nawiązane będzie połączenie nieszyfrowane.

  • Zezwól: spróbuj nawiązać połączenie bez SSL, a gdy będzie to niemożliwe, spróbuj nawiązać połączenie SSL.

  • Preferuj (domyślne): spróbuj nawiązać połączenie SSL, a gdy jest to niemożliwe, spróbuj nawiązać połączenie bez SSL.

  • Wymagaj: próbuj nawiązać jedynie połączenie SSL.

• Użytkownik: nazwa użytkownika logującego się do bazy danych.

• Hasło: hasło Użytkownika logującego się do bazy danych.

Można też zaznaczyć następujące pola wyboru:

• Zapisz nazwę użytkownika

• Zapisz hasło

• Wyświetlaj tylko zarejestrowane warstwy

• Nie sprawdzaj typu dla kolumn GEOMETRY

• Sprawdź tylko schemat ‘public’

• Pokaż także tabele bez geometrii

• Użyj szacunkowych metadanych tabeli

Po podaniu parametrów i opcji połączenia można przetestować połączenie klikając na przycisk [Test połączenia].

Ładowanie warstwy PostGIS¶

Po zdefiniowaniu połączenia możesz ładować dane z bazy PostgreSQL. Oczywiście wymaga to posiadania danych w PostgreSQL. Zobacz rozdział Importowane danych do PostgreSQL poświęcony importowi danych do bazy.

W celu załadowania warstwy PostGIS wykonaj następujące czynności:

• Jeśli okno Dodaj tabele PostGIS jeszcze otwarte, użyj polecenia Dodaj warstwę PostGIS... z menu Warstwa lub skorzystaj ze skrótu klawiaturowego Ctrl+Shift+D aby je otworzyć.

• Wybierz połączenie z bazą z listy rozijalnej i naciśnij [Połącz].

• Wybierz lub odznacz Pokaż także tabele bez geometrii.

• Możesz również skorzystać z Opcji wyszukiwania aby określić, które obiekty z zaznaczonej warstwy załadować lub wykorzystać przycisk [Ustaw filtr], żeby otworzyć okno kreatora zapytań.

• Na liście dostępnych warstw yszukaj warstwę(y), które chcesz dodać.

• Zaznacz ją poprzez kliknięcie. Można zaznaczać więcej warstw przytrzymując w czasie klikania klawisz Shift. Zobacz Query Builder, gdzie opisano wykorzystanie kreatora zapytań PostgreSQL do jeszcze dokładniejszego określania warstw.

• Naciśnij przycisk [Dodaj] aby dodać warstwę do mapy.

Kilka szczegółów o warstwach PostgreSQL¶

Ten rozdział zawiera kilka szczegółów o dostępie QGIS do warstw PostgreSQL. W większości przypadków QGIS powinien zwyczajnie pokazać listę tabel bazy danych, które mogą być załadowane i, jeśli sobie tego życzysz, załadować je. Jeśli jednak okaże się, że masz kłopot z załadowaniem tabeli PostgreSQL do QGIS, to poniższe informacje mogą okazać się pomocne w zrozumieniu komunikatów QGIS i zawiera wskazówki, jak zmodyfikować tę tabelę lub zdefiniować widok, aby QGIS mógł ją załadować.

QGIS wymaga, aby warstwy PostgreSQL zawierały kolumnę, która może być jej unikatowym kluczem. W przypadku tabel oznacza to, że tabela musi posiadać klucz główny lub kolumnę z wymogiem niepowtarzalności. Kolumna ta musi mieć w QGIS typ int4 (4-bajtowa liczba całkowita). Można też użyć kolumny ctid jako klucza głównego. Jeśli kolumna ich nie posiada, wówczas używana jest do tego kolumna oid. Wydajność będzie większa, jeśli kolumna ta jest zindeksowana (zauważ, że klucze główne są w PostgreSQL indeksowane automatycznie).

Jeśli warstwa PostgreSQL jest widokiem, obowiązują te same wymagania, ale widoki nie posiadają kluczy głównych czy kolumn z ograniczeniem niepowtarzalności. Musisz zdefiniować klucz główny (musi to być typu integer) w oknie QGIS zanim będziesz mógł załadować widok. Jeśli widok nie posiada odpowiedniej kolumny, QGIS go nie załaduje. Sposobem na rozwiązanie może być wówczas przedefiniowanie widoku tak, aby zawierał odpowiednią kolumnę (typu integer, z ograniczeniem niepowtarzalności, najlepiej zindeksowaną).

W QGIS istnieje opcja Wybierz poprzez id, która domyślnie jest aktywna. Oznacza to, że pobierane jest jedynie pole id, co zwykle pozwala przyspieszyć pracę. W przypadku podłączania widoków, które długo się generują, warto rozważyć odznaczenie tej opcji.

Zarządzanie bazami¶

QGIS posiada wbudowaną wtyczkę ^{DB Menadżer}. Można jej użyć do załadowania do bazy plików shp i danych w innych formatach. Narzędzie to obsługuje schematy bazy. Więcej informacji znajduje się w rozdziale DB Manager Plugin.

shp2pgsql¶

PostGIS zawiera narzędziezwane shp2pgsql, które może być wykorzystane do importu shapefile do bazy PostGIS. Na przykład, aby zaimportować shapefile o nazwie lakes.shp do bazy PostgreSQL o nazwie gis_data, skorzystaj z następującego polecenia:

shp2pgsql -s 2964 lakes.shp lakes_new | psql gis_data

Spowoduje to utworzenie nowej warstwy o nazwie lakes_new w bazie danych gis_data. Warstwa będzie miała miała nadany układ współrzędnych o identyfikatorze (SRID) 2964. Więcej informacji o układach odniesienia i odwzorowaniach znajdziesz w rozdziale Praca z układami współrzędnych.

ogr2ogr¶

Oprócz shp2pgsql i DB Menadżera jest jeszcze jedno narzędzie, któe może posłużyć do wsadzania danych do bazy PostGIS: ogr2ogr. Jest ono częścią instalacji GDAL.

Importowanie shapefile do PostGIS odbywa się w następujący sposób:

ogr2ogr -f "PostgreSQL" PG:"dbname=postgis host=myhost.de user=postgres
password=topsecret" alaska.shp

Spowoduje to wgranie shapefile alaska.shp do bazy danych PostGIS postgis przy użyciu użytkownika postgres z hasłem topsecret na hoście myhost.de.

Zwróć uwagę, że OGR musi być skompilowany z PostgreSQL, aby obsługiwać PostGIS. Można to sprawdzić wpisując (w )

ogrinfo --formats | grep -i post

Jeśli chciałbyś wykorzystać polecenie PostgreSQL COPY zamiast domyślnej metody INSERT INTO możesz określić następującą zmienną środowiskową (przynajmniej na i ):

export PG_USE_COPY=YES

ogr2ogr nie tworzy indeksów przestrzennych, tak jak shp2pgsql. Musisz utworzyć go ręcznie osobnym poleceniem SQLa CREATE INDEX (opis znajdziesz w następnym rozdziale Zwiększanie wydajności).

Zwiększanie wydajności¶

Wczytywanie obiektów z bazy danych PostgreSQL może zajmować dużo czasu, zwłaszcza po sieci. Można poprawić wydajność wyświetlania warstw PostgreSQL sprawdzając, czy każda z warstw w bazie posiada indeks przestrzenny PostGIS. PostGIS pozwala na tworzenie indeksów GiST (Generalized Search Tree) w celu przyspieszenia przestrzennego wyszukiwania danych (informacje o indeksie GIST zaczerpnięte są z dokumentacji PostGIS dostępnej pod adresem http://postgis.refractions.net).

Składnia tworzenia indeksu GIST jest następująca:

CREATE INDEX [indexname] ON [tablename]
  USING GIST ( [geometryfield] GIST_GEOMETRY_OPS );

Zwróć uwagę, że dla większych tabel tworzenie indeksu może trwać długo. Po utworzeniu indeksu należy przeprowadzić VACUUM ANALYZE. Więcej informacji znajdziesz w dokumentacji PostGIS (POSTGIS-PROJECT Literature and Web References).

Poniżej znajduje się przykład tworzenia indeksu GIST:

gsherman@madison:~/current$ psql gis_data
Welcome to psql 8.3.0, the PostgreSQL interactive terminal.

Type:  \copyright for distribution terms
       \h for help with SQL commands
       \? for help with psql commands
       \g or terminate with semicolon to execute query
       \q to quit

gis_data=# CREATE INDEX sidx_alaska_lakes ON alaska_lakes
gis_data-# USING GIST (the_geom GIST_GEOMETRY_OPS);
CREATE INDEX
gis_data=# VACUUM ANALYZE alaska_lakes;
VACUUM
gis_data=# \q
gsherman@madison:~/current$

Sposób użycia¶

• Zaimportuj dane do PostGIS (Importowane danych do PostgreSQL) korzystając np. z wtyczki DB Menadżer.

• Skorzystaj z linii poleceń PostGIS i wydaj następujące polecenie (jest to przykład, w którym “TABLE” jest właściwą nazwą tabeli PostGIS): gis_data=# update TABLE set the_geom=ST_Shift_Longitude(the_geom);

• Jeśli wszystko pójdzie dobrze, otrzymasz potwierdzenie z liczbą obiektów, które zostały zaktualizowane i będziesz mógł załadować mapę i zobaczyć różnicę (Figure_vector_5)

Tworzenie nowej warstwy SpatiaLite¶

Jeśli chcesz utworzyć nową warstwę SpatiaLite, zajrzyj do rozdziału Creating a new SpatiaLite layer.

Tworzenie połączenia z bazą danych¶

Zanim skorzystasz z danych Oracle Spatial, musisz utworzyć połączenie z bazą danych, w której zapisane są te dane. Można zacząć od kliknięcia przycisku na pasku narzędziowym ^{Dodaj warstwę Oracle Spatial}, od polecenia Dodaj warstwę Oracle Spatial... z menu Warstwa lub wciśnięcia kombinacji klawiszy Ctrl+Shift+O. Przycisk [Nowe] uruchamia menedżera połączeń w oknie Utwórz nowe połączenie Oracle. Wymagane do połączenia parametry to:

• Nazwa: nazwa połączenia. Może być taka sama jak Baza danych

• Database: SID lub SERVICE_NAME instancji Oracle.

• Host: nazwa hosta, na którym znajduje się baza danych. Musi to być rozpoznawalna nazwa hosta, taka sama, jaka mogłaby zostać użyta do otwarcia połączenia telnet lub pingowania hosta. Jeśli baza znajduje się na tym samym komputerze, co QGIS, wpisz po prostu ‘localhost’.

• Port: numer portu, na którym nasłuchuje serwer bazy danych Oracle. Domyślnym portem jest 1521.

• Użytkownik: nazwa użytkownika logującego się do bazy danych.

• Hasło: hasło Użytkownika logującego się do bazy danych.

Można też zaznaczyć następujące pola wyboru:

• Zapisz użytkownika Wskazuje, czy w danych konfiguracyjnych połączenia zapisać również nazwę użytkownika.

• Zapisz hasło Wskazuje, czy w konfiguracji połączenia zapisać hasło użytkownika bazy.

• Przeszukaj tylko meta data table Ogranicza wyświetlane tabele tylko do zapisanych w widoku all_sdo_geom_metadata. Może to znacząco przyspieszyć pierwsze wyświetlenie tabel przestrzennych.

• Szukaj tylko tabel użytkownika Ogranicz poszukiwanie tabel przestrzennych do będących własnością użytkownika.

• Pokaż także tabele bez geometrii. Wskazuje, czy wyszczególnione mają zostać również tabele bez geometrii.

• Użyj szacunkowych metadanych tabeli Oracle przechowuje liczne metadane o tabelach, takie jak liczba rekordów, typ geometrii, zasięg przestrzenny danych geometrycznych. Jeśli tabela ma wiele rekordów, uzyskanie tych informacji może być czasochłonne. Włączenie tych opcji spowoduje przyspieszenie tych operacji poprzez: oszacowanie liczby rekordów z all_tables.num_rows. Zasięg tabeli będzie zawsze określany funkcją SDO_TUNE.EXTENTS_OF, nawet jeśli użyto filtra warstwy. Tabela geometrii jest określana z pierwszych 100 niepustych (NOT NULL) rekordów geometrii.

• Tylko istniejące typy geometrii. Wyszczególniaj tylko istniejące typy geometrii i nie oferuj dodawania nowych.

Po podaniu parametrów i opcji połączenia można przetestować połączenie klikając na przycisk [Test połączenia].

Ładowanie warstwy Oracle Spatial¶

Po zdefiniowaniu połączenia możesz ładować dane z bazy Oracle. Oczywiście wymaga to posiadania danych w Oracle.

W celu załadowania warstwy z Oracle Spatial wykonaj następujące kroki/l

• Jeśli okno Dodaj tabele Oracle nie jest otwarte, kliknij ^{Dodaj warstwę Oracle Spatial} z paska narzędzi.

• Wybierz połączenie z bazą z listy rozijalnej i naciśnij [Połącz].

• Wybierz lub odznacz Pokaż także tabele bez geometrii.

• Możesz również skorzystać z Opcji wyszukiwania aby określić, które obiekty z zaznaczonej warstwy załadować lub wykorzystać przycisk [Ustaw filtr], żeby otworzyć okno kreatora zapytań.

• Na liście dostępnych warstw yszukaj warstwę(y), które chcesz dodać.

• Zaznacz ją poprzez kliknięcie. Można zaznaczać więcej warstw przytrzymując w czasie klikania klawisz Shift. Zobacz Query Builder, gdzie opisano wykorzystanie kreatora zapytań Oracle do jeszcze dokładniejszego określania warstw.

• Naciśnij przycisk [Dodaj] aby dodać warstwę do mapy.